Covid-19 heeft op alle onderdelen van het gemeentelijk beleid invloed gehad en dus ook op het sociaal domein. Het spreken met inwoners werd moeilijker en de gevolgen van de pandemie leidde bij sommigen tot wanhoop. Desalniettemin zien we dat de samenleving als geheel sterker is dan we misschien wel dachten. Mede door de ongekende steunmaatregelen vanuit de rijksoverheid. De werkloosheid is niet omhoog geschoten en de schuldenproblematiek is niet groter geworden. Of liever gezegd, nog niet. In hoeverre de pandemie uit 2020 invloed gaat hebben op de komende maanden of jaren valt echter moeilijk te voorspellen.
In 2020 is de evaluatie sociaal domein verschenen. Hierover is uitgebreid gesproken met de gemeenteraad. De evaluatie heeft geleid tot een aantal aanbevelingen die we hebben verwerkt in het programma doorontwikkeling sociaal domein. Met speciale aandacht voor een visie op preventie en het voorliggend veld. Het plan van aanpak voor dit programma is eind 2020 opgesteld en het programma zelf wordt dit en komend jaar met volle kracht opgepakt.
De kosten van de Wmo zijn verder gestegen. Dit is geen verrassing. Al enkele jaren geven we aan dat de vergrijzing een belangrijke oorzaak is. Mensen worden gemiddeld gesproken niet alleen ouder, maar blijven ook langer zelfstandig wonen. Dit uit zich in een grotere ondersteuningsvraag bij de gemeente. In 2020 kregen 1.618 inwoners een Wmo-indicatie. Dit is een stijging van 9% sinds 2018 (toen ging het om 1.479 inwoners).
In 2020 is het abonnementstarief Wmo ingevoerd. De financiële gevolgen hiervan beginnen inmiddels zichtbaar te worden. De ontwikkelingen in beschermd wonen gaan onverminderd door, ondanks uitstel van de overgang van centrumgemeente naar omliggende gemeenten. De financiële gevolgen zijn nog niet helemaal duidelijk, maar de inhoudelijke wijzigingen blijven overeind staan. Verder is in 2020 de inkoop van Wmo begeleiding gestart. Door Covid-19 is de planning echter opgeschoven, de nieuwe contracten zullen daarom op 1 juli 2021 ingaan.
Op onderwijsgebied is hard gewerkt aan een nieuw Lokaal Educatief Akkoord (LEA). Deze is van start gegaan op 1 januari 2021. Daarop aansluitend is in 2020 stevig ingezet op het versterken van het traject VVE – preventieve interventie voor kinderen met een risico op (taal)achterstanden. Met VVE bedoelen we vroeg- en voorschoolse educatie. Hiermee proberen we te bereiken dat kinderen zonder achterstand aan groep 3 van de basisschool kunnen beginnen. Doel hiervan is dus bovenal om alle kinderen gelijke kansen te geven in het onderwijs.
Niet onvermeld mag worden het succes van het taalhuis. De doelstelling om 300 laaggeletterden te bereiken is in de loop van 2020 behaald. Met hulp van de vrijwilligers uit onze gemeente. Iets om trots op te zijn!
Wat jeugdhulp betreft zien we ondanks Covid-19 (nog) niet dat het aantal jeugdigen met jeugdhulp stijgt. Er waren in 2020 661 jeugdigen die jeugdhulp. Dit is vrijwel gelijk aan het aantal in 2018. De kosten stijgen met name doordat de doelgroep jeugdigen met een beschermingsmaatregel en jeugdhulp groter is geworden. Dit komt o.a. door een ongunstige uitwerking van het woonplaatsbeginsel.
Een andere ontwikkeling is dat de wachtlijsten bij de gecertificeerde instellingen – deze geven uitvoering aan de jeugdbeschermingsmaatregelen – zijn opgelost. Daardoor kunnen we de veiligheid van kinderen beter monitoren. Ook moeten we noemen dat in het afgelopen jaar zogenaamde zorgmakelaars zijn aangesteld. Deze medewerkers gaan onder meer de afstemming tussen gemeenten en gecertificeerde instellingen optimaliseren.
Het jaar 2020 zag verder een grootschalige steunoperatie voor ZZP-ers via de TOZO-regeling. Zij zagen soms dramatische omzetverliezen door Covid-19. In totaal hebben we in 2020 482 uitkeringen en 22 bedrijfskredieten toegekend via TOZO 1, 2 en 3. De meedoenwebwinkel heeft 588 huishoudens geholpen om mee te kunnen doen in 2020. Het aantal bijstandsgerechtigden is in 2020 in beperkte mate gestegen, van 422 naar 430 huishoudens. Afgerond 2%. In de maand april 2020 was wel een scherpere stijging zichtbaar toen de maatschappelijke schok rond Covid-19 groot was, maar deze vlakte af in de rest van het jaar. Ook de arbeidsmarkt liet daarmee een zekere robuustheid zien.
Tot slot mogen we niet vergeten dat het sociaal domein breder is dan wat we hierboven vermelden. Hieronder valt ook gezonde leefstijl en sport. Dit is zeker beïnvloed door Covid-19 (thuiswerken, sportclubs gesloten), maar niet stil komen te staan. Het project binnensport is opgepakt en dit gaat zijn effecten krijgen in het sociaal domein. En het Jeugdfonds Sport en Cultuur heeft 105 kinderen uit onze gemeente kunnen helpen in 2020 met sporten of muziek maken. Niet zoveel als in 2019, maar we hopen dat het in 2021 weer op het oude niveau terugkeert.